Đối với các công trình cao tầng, từ văn phòng, khách sạn cho đến trung tâm thương mại, thang máy tải khách chính là “trái tim giao thông” giúp hàng nghìn người di chuyển mỗi ngày. Để vận hành an toàn, ổn định, mỗi chiếc thang khách là sự kết hợp của hàng chục bộ phận kỹ thuật.

Trong bài viết này, Sanyo Yusoki sẽ phân tích chi tiết cấu tạo thang máy tải khách, từ cabin, máy kéo, hệ thống phanh cho đến hệ cứu hộ, đồng thời giải thích nguyên lý hoạt động giúp bạn hiểu vì sao thiết bị này có thể đưa hàng chục con người lên xuống hàng chục tầng một cách nhẹ nhàng và an toàn.

I. 3 Nhóm Bộ Phận Cấu Thành Cốt Lõi Của Thang Máy

Thang máy tải khách, dù là thang máy liên doanh hay nhập khẩu, đều được cấu tạo từ ba nhóm chính hoạt động nhịp nhàng: Bộ phận Điều khiển, Bộ phận Vận hành và Bộ phận An toàn.

Nhóm 1: Bộ Phận Vận Hành (Trái Tim và Cơ Bắp)

Đây là nhóm tạo ra lực kéo và sự di chuyển:

1. Máy Kéo (Motor – Traction Machine)

• Chức năng: Là “trái tim” của thang máy, tạo ra mô-men xoắn để kéo cáp tải, làm cabin di chuyển.
• Điểm nhấn cho Thang Tải Khách: Hầu hết thang máy tải khách hiện đại (từ 450kg trở lên) đều sử dụng Máy Kéo Không Hộp Số (Gearless Motor).
  • Ưu điểm: Kích thước nhỏ gọn, hiệu suất năng lượng cao (tiết kiệm điện 25-40%), hoạt động cực kỳ êm ái và không cần bảo dưỡng dầu mỡ định kỳ như loại có hộp số. Máy kéo lớn thường được thiết kế để chịu tải trọng và chu kỳ hoạt động cường độ cao.

2. Cabin và Đối Trọng (The Balance Act)

 

• Cabin: Là không gian chứa khách, được thiết kế chịu lực và thẩm mỹ cao.
• Đối Trọng (Counterweight): Là khối sắt/bê tông nặng bằng khối lượng cabin cộng với 50% tải trọng định mức (Ví dụ: Thang 1000kg thì Đối trọng = trọng lượng cabin + 500kg).
• Nguyên lý hoạt động (Cân Bằng): Đối trọng giúp giảm thiểu công suất mà máy kéo cần tạo ra. Khi Cabin đi lên, Đối trọng đi xuống, giúp tiết kiệm năng lượng tối đa.

3. Hệ Thống Dẫn Hướng (Rail & Guide Shoes)

• Ray Dẫn Hướng (Guide Rail): Thanh thép chữ T, được cố định dọc theo hố thang. Ray có nhiệm vụ dẫn hướng cho Cabin và Đối trọng di chuyển theo phương thẳng đứng, tránh rung lắc.
• Giày Dẫn Hướng (Guide Shoes): Bộ phận gắn trên Cabin và Đối trọng, ôm lấy Ray. Giày dẫn hướng hiện đại thường có đệm cao su hoặc lò xo để hấp thụ chấn động, giúp Cabin đi êm hơn.

II. Bộ Phận An Toàn Chuyên Biệt Cho Thang Máy Tải Khách

Đây là những “vệ sĩ” thầm lặng mà bạn cần quan tâm nhất. Trong thang tải khách (với tải trọng và tốc độ lớn), hệ thống an toàn phải đạt tiêu chuẩn cao hơn rất nhiều.

1. Hệ Thống Phanh Hãm Cơ Khí Khẩn Cấp (Safety Gear – Bộ Hãm An Toàn)

• Chức năng cốt lõi: Là thiết bị an toàn quan trọng nhất. Khi cabin chạy quá tốc độ cho phép (khoảng 115% tốc độ định mức) hoặc cáp tải bị đứt, bộ hãm sẽ kích hoạt.
• Nguyên lý hoạt động:
  1. Bộ Điều Tốc (Speed Governor): Là thiết bị đo tốc độ. Khi tốc độ vượt ngưỡng, nó sẽ ngắt mạch điện và kéo dây cáp điều tốc.
  2. Kích hoạt Phanh Cơ (Safety Gear): Lực kéo từ dây cáp điều tốc sẽ truyền xuống, làm các má phanh của bộ hãm ép chặt vào Ray Dẫn Hướng, khiến Cabin dừng khẩn cấp và bám chặt vào ray, giữ cho Cabin không bị rơi.

Đặc điểm Thang Tải Khách: Với tốc độ cao, thang máy tải khách lớn cần sử dụng các loại phanh cơ tiên tiến hơn, có khả năng hãm dừng êm hơn để giảm thiểu chấn động cho hành khách khi xảy ra sự cố.

2. Thiết Bị Giảm Chấn (Buffer – Hố PIT)

• Chức năng: Đặt ở đáy Hố PIT. Giảm thiểu lực va đập khi Cabin hoặc Đối trọng lỡ vượt quá tầng cuối và chạm đáy hố.
• Phân loại:
  • Buffer Lò xo: Dùng cho thang máy tốc độ thấp (dưới 1.0m/s).
  • Buffer Thủy lực (Dầu): Dùng cho thang máy tốc độ cao (từ 1.5m/s trở lên), có khả năng hấp thụ và tiêu tán năng lượng va chạm hiệu quả hơn, đảm bảo an toàn tuyệt đối.

3. Hệ Thống Cứu Hộ Tự Động (ARD – Automatic Rescue Device)

• Chức năng: Giải cứu hành khách khi bị mất điện lưới đột ngột hoặc có sự cố.
• Nguyên lý hoạt động: Khi mất điện, bộ lưu điện (Ắc quy) sẽ kích hoạt ARD. ARD sẽ tự động tính toán và đưa Cabin về tầng gần nhất với tốc độ chậm, sau đó mở cửa để hành khách thoát ra an toàn.

III. Bộ Phận Điều Khiển và Giao Tiếp (Bộ Não)

Đây là nơi xử lý mọi lệnh gọi và đảm bảo sự tiện nghi trong hành trình:

1. Tủ Điều Khiển (Controller)

• Chức năng: Là “bộ não” của thang máy, chứa Hệ thống vi xử lý (PLC), Biến tần (VVVF Inverter) và các mạch điện an toàn.
• Biến Tần (VVVF – Variable Voltage Variable Frequency): Là công nghệ hiện đại nhất. Nó điều chỉnh tần số và điện áp cung cấp cho Motor, giúp Cabin:
  • Khởi động êm ái, không giật.
  • Dừng tầng chính xác và nhẹ nhàng.
  • Tiết kiệm năng lượng.

2. Hệ Thống Giao Tiếp và Tín Hiệu

• Bảng Điều Khiển Trong Cabin (COP): Nơi hành khách bấm nút chọn tầng, có hiển thị vị trí tầng, chuông báo động và nút mở/đóng cửa.
• Bảng Gọi Tầng Ngoài (LOP): Nơi khách bấm gọi thang.
• Hệ Thống Phân Phối Lệnh (Dispatching System): Đặc biệt quan trọng trong các tòa nhà lớn có nhiều thang máy. Hệ thống này (ví dụ: Group Control System) tự động phân bổ Cabin nào sẽ đáp ứng lệnh gọi tầng để tối ưu hóa thời gian chờ đợi.

3. Cảm Biến An Toàn Cửa (Photocell)

• Chức năng: Tạo ra một “màn chắn” hồng ngoại ngang qua lối vào cửa thang.
• Nguyên lý: Khi có vật cản (tay, chân, đồ đạc) cắt ngang màn chắn này, cửa sẽ tự động mở ra ngay lập tức, ngăn ngừa việc cửa kẹp hành khách.

IV. Nguyên Lý Vận Hành Cơ Bản (Tóm Tắt)

Cấu tạo phức tạp, nhưng nguyên lý vận hành của thang máy tải khách được tóm gọn trong 4 bước:

1. Nhận Lệnh: Hành khách bấm gọi tầng (LOP) hoặc chọn tầng (COP).
2. Điều Chỉnh Tần Số: Tủ điều khiển truyền tín hiệu đến Biến tần (VVVF). Biến tần bắt đầu cung cấp dòng điện thay đổi tần số cho Máy kéo.
3. Di Chuyển Ổn Định: Máy kéo quay, kéo cáp tải làm Cabin và Đối trọng di chuyển theo nguyên lý cân bằng. Cabin duy trì tốc độ ổn định (ví dụ: 105m/phút) trong suốt hành trình.
4. Dừng Tầng Chính Xác: Khi gần đến tầng, Biến tần giảm dần tần số, làm Máy kéo giảm tốc độ. Thang máy dừng chính xác ngang mặt sàn tầng, cửa mở và hoàn tất hành trình.

Tư vấn từ Sanyo Yusoki: Sự khác biệt lớn nhất giữa một chiếc thang máy tải khách thông thường và một chiếc thang máy cao cấp nằm ở chất lượng của 3 bộ phận: Máy Kéo Gearless, Biến Tần VVVF, và Hệ thống Phanh An toàn. Các sản phẩm sử dụng công nghệ và tiêu chuẩn Nhật Bản như Sanyo Yusoki luôn tập trung vào việc đồng bộ hóa tối đa 3 bộ phận này, đảm bảo độ tin cậy và sự êm ái vượt trội.

V. Cấu tạo thang máy tải khách có khác gì so với thang máy gia đình?

Nhiều khách hàng khi tìm hiểu thang máy thường đặt câu hỏi: “Thang máy tải khách trong cao ốc hay trung tâm thương mại khác gì với loại thang máy gia đình nhỏ lắp trong nhà phố, biệt thự?”.

Thực tế, cả hai loại thang đều có nguyên lý hoạt động tương tự – đều sử dụng cabin, cáp kéo, đối trọng, máy kéo, ray dẫn hướng, tủ điều khiển và hệ thống an toàn. Tuy nhiên, thang tải khách công trình lớn có nhiều điểm khác biệt rõ rệt:

• Máy kéo công suất lớn hơn:
  Nếu thang gia đình thường chỉ dùng máy kéo 2–4 kW cho tải trọng 300–450kg, thì thang khách 1000–1600kg có thể cần động cơ 10–20 kW, đảm bảo cabin chở 13–21 người vẫn vận hành ổn định với tốc độ cao.

• Hệ thống phanh an toàn nhiều lớp:
  Thang tải khách luôn trang bị phanh cơ kép, thiết bị chống vượt tốc và cảm biến giám sát liên tục. Trong khi đó, thang gia đình thường chỉ cần hệ phanh cơ bản, vì tải trọng thấp và tần suất sử dụng ít hơn.

• Hệ thống cứu hộ (ARD) bắt buộc:
  Ở thang gia đình, ARD đôi khi được lắp như lựa chọn bổ sung. Nhưng ở thang khách, đặc biệt là công trình công cộng, đây là tiêu chuẩn bắt buộc để bảo đảm an toàn khi mất điện.

• Ray dẫn hướng và cáp tải:
  Ray và cáp ở thang tải khách thường lớn và nhiều hơn, chịu được tải trọng cao và tần suất vận hành liên tục.

• Cabin rộng và thiết kế đa dạng hơn:
  Thang gia đình cabin nhỏ, chỉ đủ cho 4–6 người, thiết kế thường đơn giản. Ngược lại, cabin thang khách có thể chứa đến 20 người, với nhiều lựa chọn từ inox, gỗ đến kính toàn phần để phù hợp với khách sạn, trung tâm thương mại.

• Hệ thống điều khiển thông minh:
  Thang khách thường có chức năng phân tầng, điều phối nhiều thang cùng lúc để giảm thời gian chờ – điều mà thang gia đình hầu như không cần.

👉 Có thể thấy, điểm khác biệt lớn nhất nằm ở công suất – mức độ an toàn – độ bền – và khả năng phục vụ lưu lượng lớn. Điều này lý giải vì sao khi đầu tư thang khách, chủ đầu tư thường lựa chọn các thương hiệu uy tín như Sanyo Yusoki, thay vì những giải pháp phổ thông.

VI. Điểm mạnh của thang máy tải khách Sanyo Yusoki

So với nhiều dòng thang trên thị trường, sản phẩm của Sanyo Yusoki có những lợi thế vượt trội:

• Máy kéo Gearless: vận hành êm, tiết kiệm điện, tuổi thọ cao.

• Hệ thống an toàn đa lớp: phanh cơ, cảm biến, ARD cứu hộ tự động.

• Cabin hiện đại: đa dạng chất liệu inox, gỗ, kính, thiết kế thẩm mỹ.

• Điều khiển thông minh: VVVF + phân tầng, giảm thời gian chờ.

• Dịch vụ chuyên nghiệp: bảo trì định kỳ, hỗ trợ 24/7, kỹ sư có mặt trong vòng 1 giờ khi có sự cố.

📎 Tìm hiểu thêm:

Thang máy tải khách là gì?

Báo giá chi tiết thang máy tải khách cho các dự án xây dựng

Kích thước tiêu chuẩn và đặc biệt của thang máy tải khách

 

VII. FAQ – Câu hỏi thường gặp

1. Máy kéo thang khách có bền không?
→ Với công nghệ Gearless, tuổi thọ trung bình 15–20 năm, ít cần bảo trì.

2. Hệ thống phanh an toàn có cần bảo trì riêng?
→ Có, cần kiểm tra định kỳ để đảm bảo luôn sẵn sàng khi sự cố xảy ra.

3. ARD cứu hộ tự động có bắt buộc lắp không?
→ Có, đây là thiết bị an toàn bắt buộc theo TCVN.

4. Cabin thang khách có thể tùy chỉnh vật liệu không?
→ Hoàn toàn có, Sanyo Yusoki cung cấp nhiều mẫu cabin theo nhu cầu công trình.

Kết luận

Cấu tạo thang máy tải khách là sự kết hợp tinh vi của nhiều bộ phận, từ máy kéo, cáp tải, ray dẫn hướng cho đến hệ thống phanh và cứu hộ. Tất cả hoạt động đồng bộ nhằm đảm bảo an toàn tuyệt đối cho hành khách.

Với kinh nghiệm nhiều năm, Sanyo Yusoki tự hào mang đến giải pháp thang khách hiện đại, an toàn và bền bỉ cho mọi công trình, từ nhà phố, văn phòng đến trung tâm thương mại.